پشت صحنه تولد آمدم ای شاه، پناهم بده
سایت رسمی سیامک یزدانجو: اولین بار سال 1385 بود که صدای دلنشین او به گوشم خورد؛ در صحنه ای از سریال «سال های برف و بنفشه» که در قسمتی از آن، ماجرای قتل عام کفن پوشان ورامین در جریان قیام 15 خرداد سال 1342 به تصویر کشیده شد؛ صدای مداحی استاد محمدعلی کریمخانی، با شعر معروف «مستان همه افتاده و ساقی نمانده»، چنان روی تصاویر مربوط به پیکر شهدا نشسته بود و چنان دل را تکان می داد که آنرا ضبط کردم و بارها شنیدم؛ بعدها فهمیدم که نه فقط من، بلکه خیلی از مردم این دیار و دلدادگان اهل بیت(ع)، با شنیدن صدای او، منقلب می شوند و اشک می ریزند.
به گزارش سایت رسمی سیامک یزدانجو به نقل از ایسنا، روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: استاد محمدعلی کریمخانی، بعدها با مداحی های پرجذبه تری در حافظه مردم ماندگار شد؛ «من آمدم ای خدا»، «ای نازنین برادرم»، «من که غلتان به خون روی زمینم»، «دارم سودای حسین» و شاه بیت این غزل، قطعه «آمدم ای شاه، پناهم بده».
او در بین ناباوری دوستان و علاقه مندانش، در آستانه روز مخصوص زیارتی ثامن الحجج (ع)، فوت کرد و به دیدار معبود شتافت.
آرزویی که برآورده شد
زنده یاد، مرحوم استاد محمدعلی کریمخانی، زاده سال ۱۳۲۹ در روستای «نرجه» از توابع شهرستانِ تاکستان بود؛ ناحیه ای که امروزه قسمتی از استان قزوین است و مردمان خونگرمش، تُرک زبان هستند. استاد، مداحی را از کودکی شروع کرد؛ معلم قرآن دبستانش مشوق او در این راه بود. خودش در جایی گفته است: «از کودکی قرآن می خواندم و مداحی می کردم. در حقیقت، معلم قرآن دبستانم، مشوّق اصلی ام برای خواندن بود. در هر هیئت و محفلی هم که می خواندم، همه تشویقم می کردند و می گفتند: صدای این جوان خوب است.»
خوب بودن صدا فقط یک بهانه بود؛ محمدعلی کریمخانی می خواست خادم دوده (ع) باشد، مخصوصاً علاقه ویژه ای به امام رضا (ع) داشت. ۱۴ ساله بود که در سفری به مشهد، از آقا خواست که او را در این راه یاری کند و با عنایتش، دست وی را بگیرد؛ همان جا بود که یک آرزو هم کرد: «به حضرت عرض کردم: می شود عنایتی کنی تا مدحی بخوانم یا اذانی بگویم در حَرَمَت که ماندگار شود؟» و امام رضا (ع)، سال ها بعد، حاجتش را داد؛ فکر نمی کنم کسی در بین ما باشد که مداحی «آمدم ای شاه پناهم بده» را بشنود و از سر شوق، اشک بر گونه هایش روان نشود.
عیار والای هنری
با وجود آن که صدای استاد کریمخانی، صدایی خاص و ویژه بود، اما بزرگانِ هنر و هنرشناسان نامی خیلی دیر او را شناختند؛ شاید دلیل اصلی این دیر شناختن، آن بود که کریمخانی اصولاً میلی به شهرت نداشت. اولین بار، محمد اصفهانی او را به رادیو برد؛ نزد زنده یاد حسین صبحدل که در حوزه تولید موسیقی و نغمات مذهبی، ید طولایی داشت. محمد اصفهانی در این زمینه می گوید: «راجع به این هنرمند با صبحدل صحبت کردم و قرار شد او از کریمخانی تست بگیرد. این آزمون در سبزه میدان ارگ و در یک جای دنج انجام شد و او دو بیتی را برای صبحدل خواند، در صورتیکه ساعت ۱۰ بامداد بود و بامداد خواندن برای خواننده کار بسیار سختی است. اما هنگامی که صبحدل همان نیم بیت اول را با صدایش شنید، اظهار داشت: کافیه! برویم استودیو.»
صدای استاد کریمخانی، خیلی زود نزد آشنایانِ با صوت و لحن و موسیقی دانانِ بزرگ ایران، شناخته و محبوب شد؛ آن قدر که همایون شجریان چند سال بعد، در ۱۳۹۷، در آلبوم «ایران من»، قطعه «من کجا، باران کجا» را برمبنای آوازی از استاد کریمخانی تنظیم و به او تقدیم کرد. همایون شجریان در جلسه رونمایی از این آلبوم، در ۲۴ مرداد ۱۳۹۷، به ذکر خاطره مشترک محمد اصفهانی و پدرش، زنده یاد استاد محمدرضا شجریان درباره استاد کریمخانی پرداخت و اظهار داشت: «من آواز «من کجا، باران کجا» را برمبنای آواز استاد کریمخانی تنظیم کردم. چند سال قبل که صدای او را شنیدم، مبهوت شدم و کارهای او را دنبال و آوازی را طراحی کردم برمبنای قواعدی که ایشان آواز خودرا خوانده بودند. در ادامه استاد محمد اصفهانی وقتی ارادت من را متوجه شدند، خاطره ای تعریف کردند از سال ها قبل که در شرکت ما، همراه با استاد کریمخانی ملاقاتی با پدرم داشتند. پدر، استاد کریمخانی را نمی شناختند. [اما می گفتند: ] وقتی او می خوانْد، تمام شیشه های اتاق می لرزید. پدر می گفتند در سبک اوج خوانی، باید شکلی باشد که شنونده احساس ضعف نکند و این در صدای کریمخانی مشهود است.»
روح حاکم بر آثار استاد کریمخانی
با این حال، استاد کریمخانی دغدغه موسیقی نداشت، نه اینکه نسبت به آن بی تفاوت باشد؛ اما وظیفه اصلی خودش را مداحی می دانست؛ همیشه می اظهار داشت: «گریه مردم برای امام رضا (ع)، بهترین ثمره زندگی من است».
محمد اصفهانی در مراسم رونمایی از آلبوم «ساقی سرمست» (۲۲ آبان ۱۳۹۱)، کار مشترک استاد کریمخانی و آریا عظیمی نژاد، با محتوای سوگواری شهیدان کربلا، به این دغدغه استاد اشاره کرده و گفته است: «او همیشه از کار با موسیقی نگران بود و می اظهار داشت: من مداح دوده (ع) هستم و با موسیقی نمی دانم چه کار کنم؟»
استاد کریمخانی به فضایی وارد نمی شد که در آن، رد و نشانی از محبت به دوده (ع) و بطور کلی، فضای مذهبی وجود نداشته باشد؛ او پیونددهنده راستین دین و هنر بود. در کارهایی که انجام می داد، همیشه این اصل را لحاظ می کرد که بدون برقراری پیوند و ارتباط قلبی با دوده (ع)، نمی تواند حق مطلب را درست ادا کند.
روایتِ شگفتِ تولدِ «آمدم ای شاه، پناهم بده»
استاد در جایی، ضمن یادآوری خاطرات ساخت آلبوم «ساقی سرمست»، گفته است: «ساقی سرمست سه سال طول کشید تا ما بخوانیمش. ۱۲ قطعه پنج شش دقیقه ای است و برایش خیلی زحمت کشیدیم. باور کنید من می خواندم و می آمدم خانه، آریا [عظیمی نژاد، آهنگ ساز آلبوم] زنگ می زد، می گفت آقای کریمخانی یک تُک پا بیایید، این جایش ایراد دارد و باردیگر از سر می خواندم. من یک قطعه «السلام علیک یا علی ابن موسی الرضا» را ۳۶ دفعه خواندم و یک دانه اش را برداشت.»
آشنایی استاد کریمخانی و عظیمی نژاد، بواسطه دوستی مشترک با محمد اصفهانی رقم خورد و شکوهمندترین کار استاد کریمخانی، یعنی قطعه «آمدم ای شاه، پناهم بده»، با شعر زیبا و تأثیرگذار زنده یاد استاد حبیب الله چایچیان، حاصل همین آشنایی است. روایت ساخت این قطعه هم مانند اثرش اعجاب انگیز است. آریا عظیمی نژاد می گوید: «اول آقای کریمخانی خواند. خُب، نگرفت. اصلاً یک جوری شد که ما داشتیم ضبط را تعطیل می کردیم. کار درست درنمی آمد. کریمخانی حالِ خوبی نداشت. خیلی ناراحت شد. من به جهت اینکه کمی آرام شود، برایش چای آوردم و گفتم مهم نیست؛ گاهی پیش می آید و اصلاً کار هنری همین است دیگر، گاهی نمی گردد. کریمخانی این حرف را که شنید، آغاز کرد به گریه کردن و گفت یعنی من این قدر لایق نبودم که یک کار برای ارباب بخوانم؟ فضای عجیبی درست شد. سکوت برای مدتی بین ما حاکم بود. چای را که خوردیم، ناگهان به من گفت باردیگر بخوانم؟ گفتم بخوان! و خواند، آن هم چه خواندنی؛ اصلاً باورم نمی شد. دیگر به قطعه دست نزدم. وقتی به اتمام رسید، کریمخانی را نشاندم و برای خودش پخش کردم و وی در تمام مدت، به پهنای صورتش اشک می ریخت.»
منبع: siamakyazdanjoo.com
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب