سقاخانه زبان راز و مراسم در هنر مدرن ایران
سایت رسمی سیامک یزدانجو: مهرداد فلاح هنرمند نقاش با اشاره به مکتب سقاخانه که نویدبخش احیای یکی از ژرف ترین جریان های بومی در هنر معاصر ایران است، بیان کرد که هنر سقاخانه از دل سنت برخاست و در دل جهان معاصر تکثیر شد.
به گزارش سایت رسمی سیامک یزدانجو به نقل از مهر، هنر سقاخانه یا مکتب سقاخانه، جریانی است که در دهه ۴۰ در ایران شکل گرفت و آغازگر حرکتی بود که پیش تر در هنر ایران دیده نشده بود. همچون هنرمندانی که در این مکتب قلم می زدند می توان به حسین زنده رودی، فرامرز پیلارام، منصور قندریز، صادق تبریزی، پرویز تناولی و ناصر اویسی اشاره نمود. نقاشان و مجسمه سازان مکتب سقاخانه که هنرمندان سنت گرای نو نیز می نامند بالاتر از هنرمندان رشته های دیگر هنری در راستای دستیابی به یک هدف قدیمی و سنتی پیش رفتند. هدف آنها ایجاد یک مکتب هنری ملی ایرانی بود، به شکلی که آثار هنری ارائه شده در این مکتب هنری نوگرا در عین حال هم امروزی و هم ایرانی و اصیل باشند. اثر سقاخانه ای ناصر اویسی مهرداد فلاح هنرمند نقاش و پژوهشگر هنر معاصر یادداشتی را در مورد «هنر سقاخانه» در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است که در ادامه آنرا می خوانید. «در روزگاری که بازار هنر گاه در هیاهوی تکنیک و تقلیدِ بی ریشه از جریان های جهانی فرو می رود، بازگشت توجه به مکتب ایرانی و ملی سقاخانه، نویدبخش احیای یکی از ژرف ترین جریان های بومی در هنر معاصر ایران است؛ جریانی که از دل سنت برخاست اما در دل جهان معاصر تکثیر شد. فروش چشم گیر یکی از طراحی های زنده یاد صادق تبریزی در حراج اخیر تهران به رقم ۳ میلیارد و یکصد میلیون تومان، بالاتر از آنکه رویدادی اقتصادی باشد، نشانه ای است از رجعت آرام اما ژرف به زبان تصویریِ برخاسته از ناخودآگاه جمعی ایرانی. سقاخانه نام مکتبی بود که در دهه ۱۳۴۰، با نگاهی آوانگارد به سنت های تصویری، مذهبی و عامیانه، بنیان گذاری شد. هنرمندانی چون تبریزی، زنده رودی، پیلارام، قندریز و تناولی، با جسارت و خلاقیتی بی بدیل، نشانه های کهن را بصورت و زبانی نو آراستند. این هنرمندان نه در پی احیای موزه ای سنت بودند، نه مریدان صِرف مدرنیسم غربی؛ آنان با درک زیبایی شناسی خطوط، کتیبه ها، نذورات، معماری آیینی و هنرهای عامه، زبانی ابداع کردند که هم بومی بود و هم جهانی. نقش سقاخانه ای ها در معرفی هنر ایرانی به جهان، بی بدیل است. در روزگاری که هنر خاورمیانه هنوز به ندرت در محافل بین المللی شناخته شده بود، آثار هنرمندان این مکتب در پاریس، لندن، نیویورک و رم به نمایش درآمدند. این جریان، اولین شکل از «مدرنیسم ایرانیِ» مستقل را به جهان عرضه کرد؛ نه کپی، نه ترجمه، بلکه زبانی خلاق برآمده از دل خود فرهنگ. تبریزی که به اذعان هنرمندانی چون نصرالله افجه ای، اولین نقاشی خط مدرن ایرانی را نیز در سال ۱۳۳۸ خلق کرد، نمونه ای روشن از این تلاش بود. او از خوشنویسی صرف، اثری تصویری ساخت؛ از ذکر، فرم و از روایت، ساختار بصری. اثر او، و دیگر آثار این مکتب، حامل لایه هایی از اسطوره، مراسم و حافظه جمعی اند. هر رنگ، نشانه ای است از یک تجربه عرفانی؛ هر فرم، استعارهای از متن مقدس یا معماری روحانی.
در دهه های اخیر، با رشد نظریه های پسااستعماری و توجه به هنرهای بومی و غیرغربی، ارزش جریان هایی چون سقاخانه بالاتر از پیش نمایان شده است. اما خطر اصلی، تقلیل این جریان به تزئینات و فرمالیسمی تهی از محتواست؛ چونکه اگر معنای نهفته در نمادها و نشانه ها فراموش شود، سقاخانه به کالایی برای مصرف بصری بدل خواهد شد. در مقابل چنین خطری، بازخوانی عالمانه و وفادار به روح این مکتب ضرورت دارد؛ بازخوانی ای که نه در سطح فرم، بلکه در عمق مفاهیم فرهنگی و زیبایی شناختی ایرانی سیر کند. امروز، بالاتر از هر زمان، به زبانی نیاز داریم که ریشه در ما داشته باشد، اما به جهان معاصر نیز سخن بگوید؛ زبانی که نه فقط چشم، بلکه حافظه و ضمیر فرهنگی را نیز درگیر کند. مکتب سقاخانه، اگر در پیوندی هوشمندانه با تحولات روز، باز تعریف شود، می تواند باردیگر به یکی از محورهای معتبر و خلاق هنر ایرانی در سطح جهانی بدل شود. صدای نمادها خاموش نشده است؛ تنها نیازمند گوش هایی آشنا به فرکانس مراسم و رمزند.»
منبع: siamakyazdanjoo.com
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب