علم الهدی: مقابل موسیقی روایت نداریم
به گزارش سایت رسمی سیامك یزدانجو آیت الله سید احمدعلم الهدی با طرح سوالی با این عنوان كه چه دلیلی بر حرمت صدایی كه از ابزار صادر می شود، داریم، بیان كرد: اولا این كه ما مقابل موسیقی روایت نداریم اما روایاتی داریم كه در استعمال ابزار موسیقی حرام خوانده شده است.
به گزارش سایت رسمی سیامك یزدانجو به نقل از ایسنا، امام جمعه مشهد كه در «آیین معرفی درسنامه غنا و موسیقی؛ متن درس خارج فقه حضرت آیت الله خامنه ای» سخن می گفت، درباب بحث غنا و موسیقی اظهار نمود: نباید در سوژه موسیقی سردمدار فسق و فجور باشیم. باید وضعیت دنیای امروز را در بحث موسیقی در نظر بگیریم. اما آنچه نكته بد به حساب می آید، آن است كه بعضی از بزرگان ما در روحانیت به سمتی می روند كه موجب ترویج فسق و فجور می شوند و پس باید حواسمان باشد كه اگر جایی به یك مبنای فقهی رسیدیم، موجب ترویج فسق و فجور نشویم.
وی افزود: علی ای حال، این جریان موسیقی، جریان هماهنگ با توسعه فسق و فجور بوده و این خاصیت امروز است و نباید حكم حلیت به همه چیز داد و سرمدار آن شد، اما از لحاظ فقهی مساله موسیقی و غنا قابل بررسی است.
وی بیان كرد: سوژه غنا از موضوعاتی است كه در عرصه های فقهی در دوره های مختلف مورد بحث قرار گرفته و فقها درباره آن نظر داده اند و حتی در زمان ائمه معصومین(ع) نیز این مباحث مطرح بوده است.
علم الهدی ضمن تاكید بر تاثیر شرایط اجتماعی و سیاسی در موضوعات فقهی افزود: در مسائلی كه بعنوان یك سوژه فقهی در طول تاریخ فقه مطرح گردیده است، غیر از تطور خود فقه نسبت به این مساله و نظریاتی كه فقهای بزرگوار داشتند، تطویر این موضوعات از جهت دیگر نیز قابل تامل است. گاهی از اوقات، موقعیت های اجتماعی و سیاسی، اقتضائاتی داشته است كه سبب می شده فقها موضوعات را یا با یك نگرش وسیع تر و یا با نگرشی تنگ تر مورد تحقیق و مطالعه قرار دهند.
نماینده ولی فقیه در استان ضمن بیان این كه مساله موسیقی با مساله غنا متفاوت می باشد، اشاره كرد: مبانی حكمی موسیقی و غنا با یكدیگر متفاوت می باشد و برمبنای حرمت و حلیت غنا نمی گردد در مورد موسیقی بحث كرد.
وی ادامه داد: در زمان های متعدد، گاهی از اوقات شرایطی در جامعه و سیاست به وجود می آمده كه فقها الزاماتی می یافتند تا مساله را با نوعی وسعت مشرب بررسی نموده و حتی الامكان به دنبال آن باشند كه از نقاط ضیق و تنگناهای مساله بكاهند و گاهی از اوقات نیز مساله موسیقی و غنا بعنوان یك جریان ملاهی و ابزار لهو، به شكلی توسعه می یافته و از این طریق جامعه مسلمانان و شیعه آلودگی هایی پیدا می كردند كه فقها در حكم خود مجبور بودند تگناهایی كه در مساله حكم غنا و موسیقی وجود دارد، مورد توجه قرار داده و از این موضع، به بررسی مساله بپردازند.
علم الهدی اشاره كرد: در تطور فقه در طول تاریخ؛ از زمان شیخ مفید تا به امروز موضوعاتی كه مورد بحث قرار گرفته، غیر از این كه از حیث نظریات فقها و مبانی، گاهی در توسعه و تضییغ مطالب با جریانی روبه رو هستیم، به لحاظ وضعیت اجتماعی و سیاسی حاكم در هر زمانی هم، موضوعات فقهی از تطور خاصی برخوردار بوده است كه مساله غنا نیز از همین گونه مسائل است.
نماینده ولی فقیه همین طور درباب تدریسی كه مقام معظم رهبری در این مساله عرضه كرده اند، بیان كرد: ارائه این مبحث از جانب مقام معظم رهبری از این جهت حائز اهمیت می باشد كه غیر از شخصیت فقهی و علمی ایشان، احاطه رهبری نسبت به جریانات و مسائل اجتماعی، تربیتی و فرهنگی جامعه را، در طول تاریخ یا اصلا هیچ فقیهی نداشته و یا در حد ایشان نبوده است و این مساله ای است كه باید به آن در محتوایی كه مقام معظم رهبری در این درس ارائه فرمودند، توجه كرد.
وی اشاره كرد: در طول تاریخ، فقهایی كه مساله غنا و موسیقی را مطرح كرده اند، از نظر احاطه قوی بر جریانات فرهنگی جامعه و بخش موضوعی مساله، در شان مقام معظم رهبری و در وضعیت ایشان نبوده اند، پس یا كسی را این چنین در بین فقها نداشتیم و یا اگر بخواهیم در تاریخ فقه افرادی را با این قدرت احاطه پیدا نماییم، افراد معدودی می یابیم.
علم الهدی درباب روایات موجود برای غنا اظهار نمود: در این مورد دو دسته روایت داریم؛ یك دسته روایاتی است كه در سوژه غنا وارد شده و دسته دیگر روایاتی در مورد ابزار موسیقی كه تحت عنوان ملاهی وارد بحث شده است، پس ما نمی توانیم با ادله حرمت غنا، حرمت موسیقی را ثابت نماییم. ضمن این كه همه فقها صوت خارج من الفم و یا خارج من الحلق را حدودا بعنوان مقوم سوژه غنا در نظر گرفتند و غنا حتما صدایی است كه از حلق خارج می شود.
وی اظهار داشت: نمی توان گفت چون این ادله می گوید غنا حرام است، پس موسیقی نیز حرام خواهد بود. پس تفكیك سوژه غنا و موسیقی خود بحثی مفصل است و این بحث در بسیاری دوره ها، در بین فقها بوده و تنها متعلق به حال نیست. ضمن این كه تفكیك بین سوژه موسیقی و سوژه غنا مساله ای است كه مقام معظم رهبری در فرمایشات و افاضات خود در درس به آن به زیبایی پرداخته اند.
نماینده ولی فقیه افزود: یك سلسله از روایات موجود در مورد حرمت غنا مطلق و دسته دیگر از روایات نیز معلل است. مثلا برخی روایات از غنا مذمت می كند و در ادامه استدلال به آیه «الذین هم عن اللغو معرضون» دارند. یعنی در این جا حرمت غنا معلل به لغو بودن است. پس اگر در حكمی دو دسته روایت داشته باشیم كه یكی مطلق و دیگری معلل است، نظر همه فقها و بزرگان بر این است كه روایات مطلق را بر روایات معلل حمل نماییم.
وی افزود: بنابر این اصل، باید بگوییم غنا بعنوان لغو حرام است و نه بعنوان سوژه خودش. در این جا حرمت بر سوژه غنا است اما با خصوصیت و صفت لغو بودن، پس اگر بنا بر این باشد كه حكم غنا معلق بر لغو بودن است، لغو بودن علیت بر غنا دارد و اگر غنا لغو نبود، نمی توان گفت حرام است.
وی ادامه داد: مقام معظم رهبری درباره این مسائل در كتاب بحث كرده و البته بسادگی از آن نگذشته و در بعضی موارد، برخی فتواها را رد كرده اند. ضمنا ایشان در این كتاب، روایات را به پنج دسته تقسیم كرده اند. پس آنچه از این بحث نتیجه می گیریم آن كه سوژه موسیقی از سوژه غنا جداست و اگر برای غنا معیار لغو بودن را بر حسب قاعده «تعلیق الحكم علی الوصف مشعر بعلیة منشأ اشتقاقه» در نظر بگیریم، بدین سبب از باب وصف عنوان محرم، باید گفت غنای لغو حرام است و نه غنای غیر لغو. پس یك غنای حرام و یك غنای حلال داریم و این تقسیم بندی در غنا مطرح می شود كه البته برخی فقها منكر این تقسیم بندی هستند. اما اگر متصل به این وصف غنا را حرام بگوییم، چنین تقسیم بندی مطرح خواهد بود.
علم الهدی با طرح سوالی با این عنوان كه چه دلیلی بر حرمت صدایی كه از ابزار صادر می شود، داریم، بیان كرد: اولا این كه ما مقابل موسیقی روایت نداریم؛ اما روایاتی داریم كه در استعمال ابزار موسیقی حرام خوانده شده است. پس در حرمت استعمال ابزار موسیقی روایت داریم اما بعنوان خود صدای موسیقی دلیلی نداریم و دلیل ما تنها در مورد ابزاری است كه صدا از آن صادر می شود.
نماینده ولی فقیه با اشاره به این كه در زمان ائمه(ع) موسیقی مورد استعمالی جز لهو نداشته، عنوان كرد: یكی از شیعیان موسی بن جعفر(ع) به نام ابوالعتاهیه از آهنگ سازان سابقه دار عرب است كه در زمان هارون زندگی می كرده و هنوز بعنوان یك هنرمند مطرح است. اما در هیچ كجا در اجرای اهداف و توسعه امامت و ولایت، ائمه از آهنگ ابوالعتاهیه استفاده نكرده اند.
وی افزود: علت هم آن است كه در زمان ائمه(ع) و در فرهنگ آن زمان، موسیقی و ابزار موسیقی بعنوان ملاهی مطرح بوده، پس ائمه از آن بهره برداری ابزاری نمی كردند. به این خاطر كه در بین مردم بعنوان ملاهی معروف بوده و موسیقی مصرفی به جز لهو نداشته است. بدین سبب ما مقابل صدای موسیقی روایت نداریم؛ بلكه بعنوان لعب با ابزار موسیقی روایات موجود است كه مقام معظم رهبری نیز این روایات را در درسشان مطرح نموده اند. پس زمانی كه در عرف مردم، جریانی ضد ارزش بوده و عرف به آن به این چشم نگاه می كرد و همین طور مصرف آن صرفا در مورد لهو بود، قاعده آن است كه امام(ع) دستور بر حرمت آن داده و یا آنرا توبیخ و ملامت كنند.
وی عنوان كرد: حال این بحث مطرح است كه اگر در زمانی عرف به آن ملاهی نگفت و بهره ای غیر از لهو نیز داشت، آیا می توان به روایتی كه در آن زمان برای حرمت استفاده از این ابزار، مطرح شده استدلال به حرمت استفاده در زمان حال كنیم؟ از طرفی می توان گفت شاید در این روایات امام(ع) عنایت داشتند كه اگر روزی مساله استفاده از این ابزار لعب نباشد، اشكالی ندارد.
وی افزود: از جانب دیگر فرض نماییم از ابزار موسیقی حالا می توانیم بهره برداری های مفیدی در جهت سازندگی ها، اصلاحات و تربیت و آرامش بخشی حلال داشته باشیم، پس نمی توان گفت چون در این روایات، از ملاهی مذمت شده و استفاده از ملاهی نیز حرام معرفی شده، پس حالا نیز نمی توان از آن استفاده كرد؟
علم الهدی ضمن بیان این كه این موارد، همچون نكاتی است كه مقام معظم رهبری در فرمایشات خود تحلیل كرده اند، در تكمیل سخنان خود اظهار داشت: البته باید گفت، نظریات رهبری متعلق به خود ایشان است و نكته دیگر این كه عرایضی كه بنده در تحلیل این مطالب بیان كردم، متعلق به خود بنده بوده و نباید به مقام معظم رهبری نسبت دهید و اگر به كتاب بازگشت كنید، می بیند كه ایشان همه این تحلیل ها را قبول ندارند و در بعضی موارد نظرشان خلاف این است. پس جامعیت این كتاب بسیار حائز اهمیت می باشد.
منبع: سایت رسمی سیامك یزدانجو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب